Priester Hendrik: priester, projectontwikkelaar en diplomaat

Priester Hendrik: priester, projectontwikkelaar en diplomaat

Priester, projectontwikkelaar en diplomaat

Heynricus Sacerdos, ofwel Priester Hendrik, had opdracht het gebied te transformeren van veenwildernis tot vruchtbare graanakkers. Nadat Hendrik als priester en eerste projectontwikkelaar in het Groene Hart zijn opdracht in gang had gezet, droeg hij die over aan de volgende generaties vroege projectontwikkelaars. Dat hij in opdracht van aartsbisschop Frederik van Bremen naar Das Alte Land op de zuidoevers van de Elbe trok en daarmee de expertise van de Hollanders op het gebied van drooglegging en landontginning oostwaarts exporteerde, doet vermoeden dat hij naast priester en projectontwikkelaar, ook een kundig diplomaat moet zijn geweest. Opvallend is de overeenkomst in verkavelingsstructuur. In beide gebieden werkten priester Hendrik en de zijnen met standaard lengte- en breedtematen. Dit historisch verband is aantoonbaar en op enkele plaatsen zelfs nog zichtbaar. In 1956 ontdekten Nederlandse rechtshistoricus Prof. Dr. Hendrik van der Linden en de Kuturverein Steinkirchen de historische band tussen Rijnsaterwoude, Esselyckerwoude langs de N446 en Das Alte Land in Noord-Duitsland.

Ontginning

Om graan te kunnen verbouwen, is een lage grondwaterstand noodzakelijk. Eerste kenmerk van middeleeuwse drooglegging en landontginning is de aanleg van een weg of veenwetering, de zogeheten ontginnings-as. Op vaste afstanden langs die as werden boerderijen gebouwd. Haaks op de as werden op evenwijdig gelijke afstanden afwateringssloten gegraven. Zo ontstonden lange, smalle percelen. Als na verloop van jaren de grondwaterstand niet meer laag genoeg kon worden gehouden waardoor de grond voor graanteelt te nat werd, schakelden de akkerbouwers om naar veeteelt. Tegelijkertijd trokken zij dieper de veenwildernis in om meer veengronden tot akkerland te transformeren. In de loop der eeuwen verdween de veenwildernis.

Fruitteelt

Rijdend langs de N446 vanuit Leiderdorp via Hoogmade en Woubrugge naar Rijnsaterwoude krijgt men een indruk van het enorme ontginningswerk dat daar in 1113 met beperkte kennis en hulpmiddelen werd verricht. Datzelfde gevoel ontstaat reizend door Das Alte Land tussen Stade en Steinkirchen. In Das Alte Land werd het gebied in de loop der eeuwen getransformeerd tot fruitteeltgebied met rijke appel- en kersenteelt. Het is bijna onvoorstelbaar dat de kennis en energie van ‘onze’ priester Hendrik de aanzet tot dit transformatieproces in beide landstreken is geweest.

Standbeeld

Om de herinnering aan zijn inzet en werk levend te houden, werd in Steinkirchen een standbeeld voor hem opgericht. Eeuwen later ontdekte naamgenoot Hendrik van der Linden dat de historische, economische, recreatieve en educatieve ontwikkelingen in beide gebieden in gang zijn gezet door de inzet van een gedreven priester, projectontwikkelaar en diplomaat. Ter nagedachtenis aan zijn werk en inspanning ontwierp de Duitse kunstenaar Carsten Eggers het standbeeld, waarvan het origineel bij de St. Martini-et-Nicolaierk in Steinkirchen staat. Zijn standbeeld bij de Woudse Dom in Rijnsaterwoude is een kopie van het originele beeld.